...en hoe staat het nu met de WOW factor?

De vraag is natuurlijk of de 2 x 30 cm binoscoop wel voldoet aan de verwachtingen als het op waarnemen aankomt. Zijn de 'beloftes' die gemaakt worden door waarnemers die zowel door een binoscoop en een mono-Dobson telescoop hebben gekeken wel valide? Wat hieronder volgt zijn een aantal waarneem notities op verschillende objecten. Foto's komen uit de Sloan Digitized Sky Survey.

M13/ NGC 6207
First light met de binoscoop onder een donkere hemel in de Morvan. M13 is ZEER indrukwekkend lijkt als een eiland in een erg donkere hemel te zweven! Een helder lichtbaken dat aan alle kanten uit de oculairen spat. Vergeleken met de 40 cm lijkt het normale 'vlakke' beeld 'hobbelig' geworden, er is een duidelijke 3-D illusie. De kern van M13 ligt als het ware OP een groot, vlak halo van fijne sterretjes van waaruit slierten sterren de diepzwarte ruimte instromen. Zo snap je pas waar de naam BOLHOOP vandaan komt! Dit is niet te zien in foto's, zoals hieronder die van M13. Ik vind de visuele waarnemingen VELE malen mooier!

Wat gebeurt er als je een oog sluit, dus al het ware een mono-telescoop creeert? Het is niet dat je ineens veel minder ziet, maar het artificiële 3-D gevoel is momentaan weg! Ik heb dit op een aantal objecten getest met eenzelfde uitkomst.

En met lage vergroting (61 x; 27 mm Panoptics) zie je NGC 6207 in hetzelfde beeld (linksboven in de foto). Een kleine, maar heldere galaxy. Wat ik altijd een stellaire kern noemde, wordt nu ook daadwerkelijk ster-vormig. Een zeer geconcentreerd lichtpuntje. Omringd door een duidelijke halo. Nu pas zie ik de mooie vorm van dit stelsel. Langgerekt en gedeeltelijk op z´n kant, als een miniatuur M31. Bij een vergroting van 235 x zie je een duidelijk ´gemottled´ beeld met helderheidverschillen in de halo. Absoluut heel wat meer dan de amorfe, vage lichtvlek van voorheen.

M31
En dan de donkere lanen! M31, richting M110. Met de 27 mm Panoptics (1.1º true field) vallen de kernen van M31, M32 en M110 net in een beeld. M32, heeft een stellaire kern, maar nu dan ook echt! De twee onderbroken ovale lijnen zijn een ruwe indicatie van wat ik zag met de 40 of 50 cm telescopen versus de binoscoop. Het is inderdaad haast een ster. De meest prominente donkere lanen in M31 springen zowat uit de oculairen, maar de tweede set donkere lanen zijn duidelijk zichtbaar. Dit is te zien omdat de enorme halo zo evident is. Die strekt zich uit voorbij M32. Hier is de onderstaande foto (uiteraard) veel gedetailleerder dan visueel te zien is. Maar, het begint er wel op te lijken.... De halo kan niet in zijn totaliteit gezien worden, maar scannen door het grote veld heeft ook wel wat. De halo is zeer ijl en ik heb deze nooit zo transparant gezien met een mono-telescoop. Met scannen valt de halo ineens weg, de grens tussen erg donker en ijl licht is scherp en goed te zien. Dit heeft absoluut een grote WOW factor!

M33
Wat een schoonheid! Heel goed te zien dat het hier een spiraal galaxy betreft. Met name de arm die wat los komt van de rest en die eindigt bij de HII regio NGC 604 is heel indrukwekkend. Deze HII regio is erg helder, geen filters nodig. Ondanks de lage oppervlakte helderheid van het stelsel is de spiraal structuur goed te zien. Ook de wat a-symmetrische vorm. Voor M33 vond ik een lage vergroting van 61x duidelijk het mooist. Je ziet dan veel helderheidverschillen tussen de kern en de armen. Het valt me op hoe ijl deze armen zijn. In feite, voorheen zag ik alleen de helderste delen van die armen die dicht bij de kern van de galaxy liggen. En dat is al heel wat. Maar nu zie ik pas goed hoe groot en beeldvullend de armen zijn, hoe ijl dan ook. Opeens is M33 veel groter geworden!

M51
Ook M51 geeft een enorm gedetailleerd beeld. Bij een vergroting van 165 x liggen de armen helemaal los. Niet dat er zozeer een toename in de helderheid van de armen is. Nee, het lijkt of de delen tussen de armen donkerder zijn geworden! Het al eerder gemelde effect van de contrast toename met de binoscoop is groot binnen de spiralen zelf! M51 lijkt eerder op een atoommodel dan een gestructureerde "blur" met verdikkingen in helderheid. De scherpte is ongelofelijk. Ook hier geldt: als ik met één oog kijk, is dit effect momentaan weg. Ja, er is nog steeds een spiraal structuur te zien, maar als voorheen de heldere armen rond de kern, niet die diepe donkere kloven tussen de armen.

NGC 6992/6995
De Sluiernevel. Dit is buitengewoon indrukwekkend! Met name de kop van NGC 6992 (NGC 6995) is verbazend mooi: langgerekte veren licht die loodrecht staan op het hoofddeel van de nevel. Contrastrijke filamenten licht slingeren door het beeld, wolken licht, rookslierten, alles haarscherp getekend. Dit heb ik nooit eerder zo gezien en in de directe vergelijking zie ik veel minder van dit soort details met de 40 cm telescoop. Het is moeilijk om hier genoeg van te krijgen!

M27
De Halter of Dumbbell nevel. Misschien was dit wel het meest aansprekende voorbeeld. Terwijl de nevel in de 40 cm telescoop zeker mooi, helder en contrastrijk is, is het beeld in de binoscoop scherper en laat nog meer contrast zien. In de binoscoop is de halter zelf zeer scherp afgetekend en zijn de 'zijlobbben' helderder dan in de 40 cm. Ook zijn er met meer gemak meerdere sterretjes te zien in de nevel. Het haast beeldvullende geheel (165 x) is rijk aan details en grote onregelmatigheden in helderheid. Prachtig en inderdaad WOW!

Links de mooie tekening van Michiel Boltjes, gebaseerd op waarnemen met een telescoop met een 50 cm spiegel. Rechts is mijn tekening, gebaseerd op waarnemingen met de binoscoop. De tekening van Michiel Boltjes komt goed overeen met wat ik zie met mijn 40 cm telescoop.

NGC 2392
De Eskimo planetaire nevel in Gemini. Uitgebreid vergeleken met ~ 275x in zowel de binoscoop als de 40 cm telescoop. In beide gevallen is de binnenste, wat onregelmatig gevormde, heldere ring goed te zien. Deze ligt los van de centrale ster, en er ligt een minder helder gedeelte tussen. En tussen deze eerste heldere ring en de buitenste laag van de nevel ligt weer een donkere ring. Deze donkere ring komt met de binoscoop veel beter tot zijn recht. Ook de interne heldere ring is scherper en beter gedefinieerd. Met name zonder filter is het verschil erg duidelijk. Met de binoscoop komen de centrale ster, de heldere eerste ring, de donkere ring en de buitenste lagen apart mooi tot hun recht. Met de 40 cm telescoop loopt de binnenste ring haast naadloos over in de diffuse buitenlaag. De verschillen zijn subtiel, maar springen onmiddellijk in het oog.

Links de prachtige tekening van Kurt Christiaens, gebaseerd op waarnemingen met een 40 cm telescoop en rechts mijn tekening, gebaseerd op waarnemingen met de binoscoop. De tekening van Kurt Christiaens komt heel goed overeen met wat ik zie met mijn 40 cm telescoop.

Meer waarnemingen zijn samengevat in de volgende link. Ik focus hier op aspecten die me min of meer treffen als specifiek voor het waarnemen met een binoscoop. Deze lijst zal van tijd tot tijd vernieuwd en uitgebreid worden.